Jak jest
Obecnie (artykuł pisany na dzień 14.10.2022 r.) nie ma ograniczeń w potrącaniu kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy w ramach zamówień publicznych, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie ma ograniczeń w dochodzeniu zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy.
Co się zmienia – przepisy przejściowe
Przepis wyłączający możliwość potrącania kar umownych został uchylony z dniem 24.08.2022 r. Stało się to w trakcie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, co pozornie może stanowić problem. Zakaz powyższy obowiązywać miał jeszcze przez 90 dni od odwołania tego stanu. Ustawodawca w sposób jednoznaczny uregulował w przepisach przejściowych, wskazując daty od kiedy można potrącać kary, uzależniając datę od dnia zaistnienia zdarzeń stanowiących podstawę naliczenia kary:
1) w roku 2020 (od 14.03.2020 r., ewentualnie od 24.06.2020r.)- zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 października 2022 r.;
2) w roku 2021 – zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2023 r.;
3) w roku 2022 (do 24.08.2022r.), zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 kwietnia 2023 r.
dalsza część artykułu pod zacytowanym przepisem
Ustawa o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw z dnia 5 sierpnia 2022 r.
Art. 10 W ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm.3)) uchyla się art. 15r1.
Art. 32
1. W przypadku roszczeń, których dochodzenie zostało ograniczone na podstawie art. 15r1 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 10 i które dotyczyły zdarzeń powstałych:
1) do dnia 31 grudnia 2020 r., zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 października 2022 r.;
2) w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r., zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2023 r.;
3) w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 kwietnia 2023 r.
2. Terminy przedawnienia roszczeń, o których mowa w art. 15r1 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 10, których bieg nie rozpoczął się do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, a rozpoczęty uległ zawieszeniu do tego dnia, odpowiednio rozpoczynają swój bieg albo biegną nadal w przypadku, o którym mowa w:
1) ust. 1 pkt 1, od dnia 1 października 2022 r.,
2) ust. 1 pkt 2, od dnia 1 stycznia 2023 r.,
3) ust. 1 pkt 3, od dnia 1 kwietnia 2023 r.
z tym że upływ terminu przedawnienia może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia, w którym zawieszony termin rozpoczął swój bieg.
3. W przypadku gdy termin ważności zabezpieczenia należytego wykonania umowy upływa w okresie od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy do dnia:
1) 13 października 2022 r., w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1,
2) 13 stycznia 2023 r., w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2,
3) 13 kwietnia 2023 r., w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3
zamawiający może dochodzić zaspokojenia z tego zabezpieczenia jeszcze przed upływem terminów wskazanych odpowiednio w ust. 1 pkt 1-3, chyba że wykonawca, na 14 dni przed upływem ważności zabezpieczenia, każdorazowo przedłuży jego ważność lub wniesie nowe zabezpieczenie, którego warunki zostaną zaakceptowane przez zamawiającego.
Jak było:
W ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z dnia 2 marca 2020 r. (zwana dalej “ustawą covidową”) wprowadzono zakaz potrącania przez zamawiającego kar umownych zastrzeżonych w umowach zawartych w ramach zamówień publicznych zakaz dochodzenia zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy. Co istotne zakaz z art 15r(1) zatem ograniczony był do trzech spełnionych łącznie łącznie przesłanek:
– zamawiającego,
– umów w sprawie zamówienia publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych,
– zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
2 ważne informacje:
1. zakaz dotyczy potrącania kar, a nie ich naliczania,
2. zakaz dotyczy wszytskich kar, a nie tylko za zdarzenia związane z COVID
O ile sam zakaz jest jednoznaczny, to wątpliwości powodowało rozpoczęcie jego obowiązywania.
Powyżej przywołany przepis wszedł w życie w dniu 24.06.2020 r. Istnieje jednak możliwości przywołania wykładni, że przepis ten dotyczy sytuacji, gdy zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono karę umowną, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, tj. od 14.03.2020 r. Jestem za rozszerzającą wykładnią obowiązywania tego przepisu, ponieważ celem przepisu była ochrona przedsiębiorców w relacjach z publicznym zamawiającym w stanie epidemii. Stan ten został wprowadzony wcześniej niż przepis ustawy. Podobne stanowisko wyraził m.in. K. Szmid w komentarzu do ustawy covidowej.
Co istotne, kary umowne w okresie obowiązywania przepisu nie przedawniały się, ponieważ okres przedawnienia ulegał zawieszeniu lub nie rozpoczynał się.
dalsza część artykułu pod zacytowanym przepisem
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z dnia 2 marca 2020 r.
Art. 15r(1)
wersja od 24.06.2020 do 24.08.2022 r.
1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
2. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, bieg terminu przedawnienia roszczenia zamawiającego, o którym mowa w ust. 1, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Upływ terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym, może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 120 dni od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
3. W przypadku gdy termin ważności zabezpieczenia należytego wykonania umowy upływa w okresie, o którym mowa w ust. 1, zamawiający nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia, o którym mowa w tym przepisie, o ile wykonawca, na 14 dni przed upływem ważności tego zabezpieczenia, każdorazowo przedłuży jego ważność lub wniesie nowe zabezpieczenie, którego warunki zostaną zaakceptowane przez zamawiającego.
4. W przypadku gdy termin ważności zabezpieczenia należytego wykonania umowy upływa w okresie między 91. a 119. dniem po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, termin ważności tego zabezpieczenia przedłuża się, z mocy prawa, do 120. dnia po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19.
5. Obliczając terminy, o których mowa w ust. 1-4, dzień odwołania ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19 wlicza się do tych terminów
Jeżeli masz jakieś pytania po przeczytaniu tego artykułu napisz: biuro@kancelariasugier.pl lub umów się na spotkanie.
Porad prawnych udzielamy także zdalnie.
Jeżeli jesteś wykonawcą i masz wątpliwości co do naliczonej kary, zgłoś się do nas.
Jeżeli jesteś zamawiającym to proponujemy szkolenia w zakresie artykułu, a także na inne interesujące tematy.
Autor tekstu:
radca prawny Piotr Sugier, Kancelaria Radcy Prawnego Piotr Sugier
Obecnie świadczy pomoc prawną podczas realizacji największych inwestycji drogowych i kolejowych we wschodniej Polsce. Prowadzi sprawy o odszkodowania oraz obsługuje spółki i przedsiębiorców.